Grzegorz Piątek wykonał kawał świetnej roboty demitologizując miasto z marzeń czyli Gdynię. Od razu napiszę, że moja wiedza o tym miejscu była bardzo szczątkowa, nigdy nie byłam w tym mieście, a teraz po pierwsze bardzo chcę się po nim „powłóczyć”, a po drugie podziękować autorowi za syntezę która powstała z opowieści o nim.
Moją „prywatą” dotyczącą tej książki jest wspomnienie z wileńskich Śnipiszkek. Już się tłumaczę. To taki fragment miasta, w którym stara drewniana zabudowa graniczy z wieżowcami. Przez większą część książki Grzegorza Piątka miałam ten widok przed oczami. Autor mocno skupia się na wizerunku Gdyni, nie tej wyobrażonej, ale tej której nie ma na widokówkach. Oznacza to, że w centrum jego uwagi nie są tylko fasady pięknych nowoczesnych budynków, ale również slamsy i biedne robotnicze dzielnice. To „odkłamanie” historii, przyjrzenie się drugoplanowym postaciom oraz przesunięcie akcentów z „Gdyni ładnej i zdrowej” na tę niepodkoloryzowaną i z ulotek reklamowych to zabieg, który sprawił, że opowieść stała się opowieścią uniwersalną o losach ludzi.
Autor przygląda się miastu okiem architekta i z tych jego obserwacji wynika, że w Gdyni zmarnowano szansę na wypełnienie przestrzeni w sposób nowatorski, spójnie i z wizją. Uzasadnia jakie były przyczyny tego niepowodzenia. Skupia się na problemach gdynian, na zależności z władzą, kościołem, Kaszubami. Opowiada o ludziach, którzy wrastali w to miejsce, o wielkiej biedzie i determinacji jego mieszkańców. Wydaje się, że ta historia dwudziestolecia w Gdyni pokazuje jak w soczewce problemy większości Polaków z tego okresu.
Kolejna obowiązkowa lektura dla tych, którzy chcą się dowiedzieć coś więcej o dwudziestoleciu międzywojennym, sytuacji społecznej, powiązaniach z polityką, no i oczywiście kulisach powstawania Gdyni.
Piątek Grzegorz. Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939. W.A.B., 2022
Lektor: Sebastian Konrad