Gruzińska powieść o silnej, dojrzałej kobiecie, która w prowincjonalnej miejscowości żyje wbrew otoczeniu na swoich zasadach. Etero dobiega pięćdziesiątki i przez wiele lat potrafiła niezależnie funkcjonować w mocno oceniającej społeczności, dążąc do spełniania swoich marzeń. W to jej uporządkowane życie wkrada się uczucie, którego nie oczekiwała i które daje początek opowieści pełnej dygresji.
Etero prowadzi mały sklepik drogeryjny, żyje samotnie doceniając drobne przyjemności. Nie jest specjalnie urodziwa i pogodziła się, że wchodzi w jesień swojego życia. Romans z dostawcą pozwala jej odkryć nieznaną jej sferę uczuć i erotyki.
Tamta Melaszwili świetnie portretuje gruzińską prowincję i obostrzenia, które nakładane są na kobiety w tym kraju. Fantastycznie pokazuje, jak główna bohaterka manewruje wśród obyczajowych zakazów i nakazów, próbując żyć po swojemu. Jest to również książka o inicjacji seksualnej, a wiek Etero przedefiniowuje masę stereotypów dotyczących tego tematu. „Kos kos jeżyna” wychodzi poza schemat postrzegania dojrzałych samotnych kobiet jako niespełnionych i nieszczęśliwych. Ciekawe jest również to, jak wytrwale Etero dąży do niezależności finansowej, która tożsama jest dla niej z wolnością. Niby truizm, ale w tej książce wybrzmiewa to bardzo dobitnie.
Historia rodzinna głównej bohaterki, retrospekcje w jej opowieści, jej codzienność wszystko to pozwala nam przyjrzeć się jak przez lata funkcjonowała w realiach dla nas mało znanych. Ja chociaż mam za sobą kilka reportaży dotyczących Gruzji, znam opowieści ludzi, którzy dziwili się maczystowskiej rzeczywistości w tym kraju i tak momentami nie mogłam uwierzyć, że wszystko to dzieje się współcześnie.
Jest w Etero pewien rodzaj heroizmu, tego pokonującego codzienność, przeciwności losu. Jest w niej otwartość na nowe doznania i radość z małych rzeczy. Jest w niej zwyczajność milionów kobiet i niezwyczajność tego jednego konkretnego życiorysu. Jestem niezmiernie ciekawa ekranizacji, która podobno święci triumfy na festiwalowych ekranach. Literacki pierwowzór zdecydowanie jest wart uwagi.
Melaszwili Tamta. Kos kos jeżyna. Wydawnictwo Filtry, 2024
Tłumaczenie: Magdalena Nowakowska